Język polski ma wspólne korzenie z francuskim, angielskim, irańskim, a nawet z hindi.
O pochodzeniu polszczyzny pisze Izabela Rosińska.
Mowa o języku praindoeuropejskim, którym miały mówić ludy zamieszkujące stepy nad dolną Wołgą ok. 3 tys. lat p.n.e. Następnie w wyniku wewnętrznego rozbicia oraz ekspansji na Zachód zaczęły kształtować się odrębne rodziny językowe.
I tak ok. 2000 r. p. n. e. wyłania się wspólnota językowa bałtosłowiańska, zaś między 1500 a 1300 r. p.n.e. – język prasłowiański. Nie posiadamy dowodów na istnienie zarówno praindoeuropejskiego, jak i prasłowiańskiego – filolodzy rekonstruują je na podstawie podobieństw zachodzących między ich potomkami.
Rozmieszczenie języków indoeuropejskich wśród rodzin językowych świata:
Z powodu kolejnych wędrówek ludów (już w naszej erze) prasłowiański zaczął się rozpadać na dwa wyraźnie różniące się dialekty – zachodni i wschodni, w późniejszym czasie również na południowy.
Język polski wywodzi się z tego pierwszego, a dokładnie z podgrupy lechickiej. Najbliżej spokrewnione z polszczyzną języki, którymi posługiwali się Połabianie i Pomorzanie, wymarły. Zachował się jedynie kaszubski, przy czym jego status jako osobnego języka wciąż jest sprawą sporną. W stosunku do współczesnych języków z rodziny słowiańskiej polskiemu najbliżej jest do czeskiego, zaś najdalej do bułgarskiego.
Oczywiście polszczyzna z początku nie była jednolita – w integracji języków plemion Polan, Wiślan, Ślężan i Mazowian wielką rolę odegrała chrystianizacja i utworzenie państwowości. Zorganizowana władza oraz religia wymagały precyzyjnej komunikacji, w szczególności opracowania nieistniejącego dotąd pisma.
Epokę piśmienną naszego języka otwiera Bulla gnieźnieńska z 1136 r. Jest to dokument papieski znoszący zwierzchność arcybiskupstwa magdeburskiego nad polskim Kościołem. Tekst łaciński został uzupełniony 410 nazwami miejscowymi i osobowymi zapisanymi po polsku. Natomiast pierwsze zdanie w naszym języku pojawiło się w Księdze henrykowskiej z XIII wieku, opisującej dzieje opactwa cystersów w podwrocławskim Henrykowie. Wypowiada je Boguchwał, najpewniej osadnik z… Czech. Widząc żonę zmęczoną mieleniem zboża na żarnach, proponuje: ,”Daj, ać ja pobruszę, a ty poczywaj”. Znaczy to tyle, co: “,daj, niech ja pomielę, a ty odpoczywaj”.
Z kolei najstarszym utworem poetyckim jest Bogurodzica (zapis z 1407 r., lecz istniała wcześniej), w całości napisana w języku Miłosza. Oczywiście ówczesna polszczyzna daleka była od tej, którą znamy dziś. Badacze dzielą historię naszego języka na dobry: staropolską. średniopolską, nowopolską i współczesną.
Nasz język cały czas podlega ewolucji – pojawiają się nowe formy, stare znikają. Widać to w potrzebie tworzenia kolejnych słowników: od zeszłego stulecia powstało ich aż 8.
Zdj. okładkowe: www.pixabacy.com, Free-Photos
Zdj. w tekście: . https://commons.wikimedia.org/wiki
Bibliografia:
- Janusz Strutyński, Elementy gramatyki historycznej języka polskiego, Kraków 2002.
- Zenon Klemensiewicz, Historia języka polskiego, Warszawa 1976.
- Krystyna Długosz-Kurczabowa, Stanisław Dubisz, Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 2001.
- Bogdan Walczak, Zarys dziejów języka polskiego, Wrocław 1999.
- http://www.leksykografia.uw.edu.pl/ [dostęp 2020-11-12]
- Języki indoeuropejskie, Wikipedia [dostęp 2020-11-12]