Wilczomlecz piękny, poinsecja nadobna, poinsecja, czyli gwiazda betlejemska, jest jednym z symboli świat Bożego Narodzenia. Pochodzi z terenów dzisiejszego Meksyku i Gwatemali.
Pisze o niej Karol Stawski.
Poinsecja była rośliną cenioną już przez Azteków, w okresie przed podbojem hiszpańskim. Rosnące na niższych wysokościach rośliny transportowano do Tenochtitlánu na dwór Montezumy. Gatunek ten wprowadził do współczesnego ogrodnictwa Joel Roberts Poinsett. Wszystko zaczęło się blisko 200 lat temu, kiedy pierwszy ambasador USA w Meksyku, przywiózł tę ciekawą roślinę ze sobą do Stanów Zjednoczonych.
Amerykanie wyhodowali wiele odmian i spopularyzowali tę roślinę jako ozdobny kwiat doniczkowy. Pod względem gospodarczym jest to najważniejsza roślina doniczkowa na świecie. To, co wygląda jak kwiat poinsecji – to tak naprawdę kolorowe przylistki, czyli liście, które uległy przekształceniom.
Dopiero w środku czerwonych lub różowych przylistków znajdziemy maleńki kwiatek. Pięknie wybarwione przykwiatki utrzymują się na roślinie nawet przez 3 miesiące. Współczesne odmiany to hybrydy pomiędzy blisko spokrewnionymi gatunkami wilczomleczy. Jest już ich ponad 100 z przylistkami białymi, różowymi, nakrapianymi i prążkowanymi, ale odmiany jednolicie czerwone, w kilku odcieniach, cieszą się największym zainteresowaniem w okresie świąt Bożego Narodzenia.
Pomimo istnienia legendy o toksyczności rośliny większość przypadków nie została nigdy potwierdzona. Podobnie jak inne rośliny z rodziny wilczomleczowatych liście zawierają znaczne ilości lateksu i to on, u osób z alergią na tę substancję, może wywoływać podrażnienia. Mimo to wielu Meksykanów i Gwatemalczyków używało kiedyś soku z dziko rosnącej poinsecji jako kremu do golenia
Kiedy naprawdę kwitnie poinsecja?
W warunkach naturalnych poinsecja rośnie jako kilkumetrowy krzew. Okres zakwitania przypada od połowy listopada do stycznia. Aby w warunkach hodowlanych powtórzyć ten sukces roślinę należy wcześniej zaindukować do kwitnienia.
Poinsecja jest wrażliwa na zmianę proporcji ciemności i światła w rytmie dobowym (co jest związane z działaniem wewnętrznego zegara biologicznego). Przez kilka tygodni, w hodowli, należy utrzymać długą noc, wnosząca minimum ok. 12 godzin oraz odpowiednią temperaturę w przedziale 15-18 o C.
Sygnał kwitnienia jest odbierany przez liścienie i następnie przenoszony do merystemu wierzchołka pędu, co skutkuje powstaniem pąków kwiatowych. W sztucznych warunkach rośliny uprawiane jako doniczkowe zmusza się do zakwitania zwykle już przy wysokości 30-60 cm.
Najbardziej znana roślina doniczkowa?
W 2008 roku łączna wartość handlowa sprzedanych roślin osiągnęła 155 mln dolarów amerykańskich. W Stanach Zjednoczonych wyprodukowano 50 mln, a w Unii Europejskiej 100 mln sztuk roślin tego gatunku Już od lat jest nieodłącznym towarzystwem dla pięknie pachnących choinek, kolorowych wieńców z gałązek i bombek w okresie świat Bożego Narodzenia.
Duże zapotrzebowanie na sadzonki pobudza naukowców do prac nad alternatywnymi sposobami rozmnażania rośliny. Poinsecje uzyskane z nasion cechują się dużą zmiennością. Aby tego uniknąć najczęściej ukorzenia się obcięte pędy wzorcowej rośliny. Jednak marzeniem ogrodników jest opracowanie metod szybkiej produkcji klonów, wolnych od patogenów, o pięknych wybarwionych liściach. Służą temu hodowle in vitro.
Czym jest hodowla roślin in vitro?
Na świecie, za pomocą kultur in vitro produkuje się ok. 800 mln sztuk roślin rocznie, z czego 90% stanowią rośliny ozdobne. Produkcja europejska wynosi ok. 200 mln sztuk rocznie, a głównym producentem w Europie jest Holandia, następnie Francja i Polska. Z bardzo małej ilości materiału wyjściowego, np. pąków, można uzyskać w krótkim czasie bardzo duże ilości nowych roślin.
Teoretycznie, z jednego małego fragmentu można wyhodować ponad 2 miliardy identycznych sadzonek. Uprawę prowadzi się w ściśle kontrolowanych warunkach laboratoryjnych dzięki czemu materiał roślinny, odizolowany od środowiska zewnętrznego, jest wolny od patogenów i szkodników.
Zdj. okładkowe: www.pixabay.com, Michael_Luenen
Zdj. w tekście (w kolejności): pokrój krzewu dzikiego, hodowla roślin in vitro
Bibliografia:
- https://www.polskieradio.pl/23/270/Artykul/749815,Kwitnaca-zima
- https://www.washingtonpost.com/lifestyle/home/reinventing-the-poinsettia-a-classic-christmas-flowers-colorful-new-looks/2017/12/05/7eb7716c-d6bd-11e7-b62d-d9345ced896d_story.html
- https://web.extension.illinois.edu/poinsettia/facts.cfm
- https://zdrowie.gazeta.pl/Zdrowie/7,101580,25523697,gwiazda-betlejemska-czy-jest-bezpieczna.html
- http://www.e-biotechnologia.pl/Artykuly/Mikrorozmnazanie/
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Wilczomlecz_nadob,